Genderongelijkheid in de kunst is een 7-koppig monster

Geschreven door Sylvia Beugelsdijk

In haar afstudeerjaar van haar studie Kunst en Economie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht ging zij daarom – met begeleiding van FAM! Netwerk – op onderzoek uit. Met haar diploma en alle bevindingen in de pocket is ze nu F-ART gestart, een bedrijf dat zich richt op zichtbaarheid, ondersteuning en bewustwording. Zelf tekent en schildert ze wel eens in haar vrije tijd. “Ik zou me zelf echt geen kunstenaar willen noemen”, geeft ze lachend toe, “ik werk gewoon graag in de cultuursector.”

F-ART
“Inclusie en diversiteit zijn mijn fascinaties. In het afstudeerjaar moest ik vanuit die fascinatie een onderwerp kiezen voor mijn afstudeerproject. Ik heb gekozen voor zichtbaarheid van vrouwelijke kunstenaars in Limburg. Want hoe kan het dat er zoveel vrouwen op de kunstacademie zitten en maar een klein deel de top bereikt? Dit komt nauwelijks aan het licht dus ik dacht: hier moet ik iets mee doen. Ik heb samen met kunstenaars en de culturele sector een programma ontwikkeld met drie pijlers: zichtbaarheid, ondersteuning en bewustwording. Hier is zelfs mijn bedrijf uit voortgekomen: F-ART, waarbij de F niet alleen staat voor female, maar ook voor fair en family. Hiermee kunnen we de problematiek aanpakken.

Geen vrouwelijke rolmodellen
Vrouwen beginnen met velen én met veel ambitie aan hun kunstcarrière, maar die ambitie wordt op een gegeven moment in de kiem gesmoord. Heel zonde, maar bovenal zeer frustrerend. Kunstenaar is van oudsher een mannelijk beroep. Er zijn dus veel mannelijk rolmodellen. Ik kan dat beamen, want ik kreeg de vraag hoeveel vrouwelijke kunstenaars ken jij en ik kon er eerlijk gezegd maar een paar noemen. En die mannelijke schilder, beeldhouwer of fotograaf hebben allemaal het ondernemerschap in zich, zijn zelfverzekerd en kunnen zichzelf heel goed profileren. Dat is het algemene beeld. En dat wordt in stand gehouden. Onder andere door kunstboeken die vol staan met mannen en mannelijke docenten voor de klas op de kunstacademie. Op deze manier krijg je natuurlijk geen vrouwelijke rolmodellen.

Events en exposities
Uit mijn onderzoek is naar voren gekomen dat er behoefte is aan samenkomsten en ervaringen delen met anderen. Ik ga daarom meet-ups organiseren, zodat zich een community vormt. Gezellig samen zijn, elkaar leren kennen en praten over wat je maakt én meemaakt. Ook ga ik events organiseren. Lezingen in samenwerking met de cultuursector en kunstenaars. En exposities om de kunst aan het publiek te kunnen tonen.

In Limburg het hardst nodig
Ik zou graag zien dat mensen bewust worden van de thematiek en de problematiek en dat beide daarna bespreekbaar zijn. Als dat is gelukt, dan hoop ik dat er echt verandering plaatsvindt. F-ART kan dan tools aanbieden om deze verandering in gang te zetten. Je ziet dat in Limburg nog niet zo heel veel gesproken wordt over dit thema en de problemen. In de Randstad is dat anders en worden er al projecten ontplooid. Daarom wil ik er in Limburg werk van maken, het is hier het hardst nodig.

Hot topics in de kunstwereld
Genderongelijkheid is over vijf jaar iets rechtgetrokken, dat geloof ik wel. Mensen zijn er zich dan bewuster van, maar volgens mij blijft het altijd een thema. Dat is overal, niet alleen in de cultuursector. Mijn bedrijf staat over vijf jaar als een huis. Het focust zich dan niet alleen op genderongelijkheid, maar ook op diversiteit en inclusie in het algemeen. Dit zijn hot topics in de kunstwereld. Er wordt wel over gesproken en ze zeggen dat er iets aan gedaan wordt, maar dat is nog veel te weinig. Ik wil hier graag een steentje aan bijdragen. En ik heb nog meer plannen: startende Limburgse kunstenaars, vrouwen én mannen, in de picture zetten door voor hen tentoonstellingen te organiseren. En kunstenaars begeleiden bij ondernemerstaken en subsidies aanvragen, die zaken worden vaak onderschat.

7-koppig monster verslaan
Ik vergelijk genderongelijkheid in de kunst met een 7-koppig monster. Als je het monster wilt verslaan, moet je eerst al deze zeven koppen begrijpen. Ze staan voor zeven ongelijkheidselementen.

1) Expliciet seksisme ‘the old boys club’.
2) Dit is veranderd in een meer impliciete vorm van seksisme: het kunstenaarschap dat vaak gelinkt wordt aan mannelijke kenmerken.
3) Gebrek aan vrouwelijke rolmodellen.
4) Kunst gemaakt door vrouwen is anders, want ze hebben andere ambities.
5) Vrouwen en het moederschap: ‘ze zal wel snel moeder worden’.
6) De onzichtbaarheid van genderongelijkheid. Genderongelijkheid is een probleem van het verleden en ‘we doen al zoveel om de problematiek aan te pakken’.
7) De focus ligt op het gedrag van vrouwen, terwijl veel breder gekeken moet worden.

Deze zeven elementen samen houden de ongelijkheid in stand. Als we verandering teweeg willen brengen, moeten we de zeven elementen begrijpen én ombuigen. Alleen zo kunnen we het 7-koppig monster en dus de genderongelijkheid met de grond gelijk maken.”

*In september publiceren wij een samenvatting van het afstudeeronderzoek van Lisa Alzer. Benieuwd? Abonneer je nu dan op onze nieuwsbrief en wordt zo automatisch ervan op de hoogte gesteld.